Od autora    Prolog    
  Część I    Część II    Część III    Część IV    Część V    
  Część VI    Część VII    Część VIII    Część IX    Część X    
  Posłowie    

     Źródła materialne i pisane wskazują, że tereny Pogórza Sudeckiego zasiedlone zostały w czasach prehistorycznych, ale wyraźne ślady osadnictwa w regionie wałbrzyskim wywodzą się z czasów piastowskich.
     Sudety Wałbrzyskie należały wówczas do książąt śląskich, najdłużej do księstwa świdnicko-jaworskiego. Początkowo nie stanowiły one szczególnej wartości, bowiem region ten położony wysoko ponad poziomem morza różnił się wyraźnie od nizin strzegomsko-świdnickich zarówno klimatem jak i brakiem terenów uprawnych. Góry pokryte bujnym lasem stanowiły naturalną granicę od zachodu i pełniły głównie funkcję obronną. Wykorzystywano je do budowy grodów strzegących granic księstwa.
     Zanim rozpoczęła się germanizacja Śląska zapoczątkowana głównie przez Henryka Brodatego (1201-1238), który chętnie przyjmował osadników niemieckich, teren Sudetów Wałbrzyskich zaludniony był przez Żywioł słowiański. Wymowne świadectwo tego faktu dają nam nazwy topograficzne potoków górskich, rzek, gór, osad i grodów, których późniejsze niemieckie nazewnictwo wyraźnie wskazuje na pochodzenie polskie.
     Sprawie tej poświęcił swoje prace historyk wałbrzyski dr A. Szyperski, uzasadniając polskość Wałbrzycha i okolic w świetle najstarszych nazw geograficznych.
     Przyjrzyjmy się zatem rodowodowi niektórych bliskich nam nazw geograficznych. Wspominaliśmy już rzekę Bystrzycę, dopływ Odry. Weistritz jej niemiecki odpowiednik posiada wszystkie cechy zapożyczenia nazwy u Słowian, podobnie Łomnica, niemieckie Lomnitz. Po niemiecku słowa te nic nie znaczą.
     Wieś Bistricza zapisana została w dokumencie biskupa Waltera już w 1150 roku. Słowo Bystrzyca jest typowo polską nazwą i wywodzi się od bystrego, czyli prędkiego biegu wody. Wieś Łomnicę zanotowano już około roku 1385. Reibnitz - Rybnica tłumaczy się sama jako potok rybny. Wieś o tej samej nazwie zanotowano również około roku 1305. Podobnie ma się rzecz z wieloma innymi nazwami w tym regionie. Są one typowe dla rzecznego nazewnictwa w Polsce i dowodzą o zasiedleniu ludu polskiego w górach wałbrzyskich na wiele lat przed kolonizacją niemiecką.
     W wieku XIV i XV większość osad podsudeckich zostaje skolonizowana przez Niemców, germanizują się także dwory książęce.
     Pogórze Wałbrzyskie zamienia się stopniowo w cmentarzysko słowiańskie. Ale germanizacja nie objęła całej okolicy Wałbrzycha. Jeszcze z końcem XVII wieku istniały wsie polskie tuż pod Świdnicą, o milę drogi od Wałbrzycha.
     Czy możemy z całą pewnością coś powiedzieć o osadnictwie polskim na terenie dzisiejszej Głuszycy ? - o tym już w następnej części.